Καταλονία: Πως φτάσαμε στο δημοψήφισμα της 1ης Οκτωβρίου

Η ιστορία της Καταλονίας

Η Καταλονία, ήταν μία από τις πρώτες ρωμαϊκές κτήσεις στην Ισπανία. Τον 5ο αιώνα καταλήφθηκε από τους Γότθους, το 712 από τους Μαυριτανούς και στα τέλη του 8ου αιώνα από τον Καρλομάγνο που την ενέταξε στο βασίλειό του ως παραμεθόρια περιοχή διοικούμενη από κόμη. Η κυριαρχία των Φράγκων στην Καταλονία, τελείωσε στα χρόνια

της βασιλείας του κόμη Μπορέλ (ο οποίος πέθανε το 991).

Η Καταλονία, ενώθηκε με την Αραγόνα, υπό τον ίδιο βασιλιά, το 1137. Το Generalitat de Catalunya, που ιδρύθηκε το 1289, υπερασπίστηκε τις παραδοσιακές καταλανικές ελευθερίες. Οι Καταλανοί, κυριαρχούσαν στην ένωση με την Αραγόνα ως το 1410. Η αραγονική δυναστεία Τρασταμάρα που ανέβηκε στον θρόνο, αντιμετώπισε τη μεγάλη δυσαρέσκεια των Καταλανών.

Αποκορύφωμά της, ήταν μια μεγάλη αλλά αποτυχημένη εξέγερση, στη διάρκεια της βασιλείας του Ιωάννη Β' (1462 – 1472). Με τον γάμο του Ιωάννη Β' με την Ισαβέλα της Καστίλης, η Ισπανία ενοποιήθηκε και η Καταλονία συμπεριλήφθηκε σ' αυτή. Ωστόσο, μεταξύ 1640 και 1653, διακήρυξε την ανεξαρτησία της και εντάχθηκε στο κράτος των Αψβούργων, μετά από εγγυήσεις που έλαβε για την αυτονομία της. Όμως, η αυτονομία της καταργήθηκε με βασιλικό διάταγμα του 1716.

Το αυτονομιστικό κίνημα στην Καταλονία, αναθερμάνθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα και ενισχύθηκε μετά το 1876, όταν η Εκκλησία οδηγήθηκε σε υποστήριξή του. Νέο δυναμισμό, απόκτησε ο καταλανικός εθνικισμός με τη νίκη (1901) του νέου, τότε, κόμματος Lliga Regionalista. 

Ως το 1913, είχε κατακτηθεί μικρός βαθμός αυτοδιάθεσης. Η εμφάνιση του Πρίμο δε Ριβέρα στην πολιτική σκηνή (1923), οδήγησε στον σχηματισμό της αριστερής συμμαχίας Esquerra Republicanna, η οποία θριάμβευσε στις δημοτικές εκλογές του 1931.

Αμέσως μετά, ο Πρίμο δε Ριβέρα, ανακήρυξε την Καταλανική Δημοκρατία. Ακολούθησαν συμβιβαστικές διαβουλεύσεις με την κεντρική κυβέρνηση και τον Σεπτέμβριο του 1932, αναγνωρίστηκε με νόμο του ισπανικού κράτους η αυτονομία της Καταλονίας, Ο Φράνκο, κατάργησε τη Δημοκρατία της Καταλονίας το 1938. Η καταλανική κυβέρνηση, εξόριστη πλέον, είχε έδρα στο Παρίσι (1945-1947) και αργότερα στο Μεξικό.

Μετά τον θάνατο του Φράνκο (1975) και την επάνοδο της Ισπανίας στη δημοκρατία, με το Σύνταγμα του 1978, η Καταλονία ανέκτησε τη δική της πολιτιστική και πολιτισμική ταυτότητα.
Το 2006, τροποποιήθηκε το Σύνταγμα του 1978, μετά από διαπραγματεύσεις με την κεντρική κυβέρνηση της Ισπανίας και επικύρωσή του με δημοψήφισμα.

Η κυβέρνηση της Καταλονίας έχει σημαντικές αρμοδιότητες σε 33 τομείς. Το Καταλανικό Κοινοβούλιο αποτελείται από 135 βουλευτές, ενώ ο πρόεδρος της Καταλονίας (σήμερα τη θέση αυτή κατέχει ο Κάρλες Πουτζδεμόν) εκλέγεται από το Κοινοβούλιο.

Η Καταλονία σήμερα

H Καταλονία χωρίζεται από το 1832 σε τέσσερις επαρχίες που έχουν ως πρωτεύουσές τους τις τέσσερις μεγαλύτερες πόλεις της: Βαρκελώνη, Λιέιδα, Ταραγόνα και Ζιρόνα. 

Η αυτόνομη κοινότητα της Καταλονίας καλύπτει μια έκταση 32114 km² με πληθυσμό που εκτιμάται στους 7.539.618 κατοίκους τον Γενάρη του 2011, με τους μετανάστες να αντιπροσωπεύουν το 15,73%.

Η αστική περιοχή της Βαρκελώνης περιλαμβάνει 5.529.099 κατοίκους και καλύπτει μια έκταση 2268 km². Η μητροπολιτική περιοχή της αστικής περιοχής περιλαμβάνει πόλεις όπως η Οσπιταλέτ ντε Γιομπρεγάτ, η Μπαδαλόνα, η Σάντα Κολόμα ντε Γκραμανέτ και η Κορνελιά δε Λιοβρεγάτ.

Ανάμεσα στο 1900 και το 2001, ο πληθυσμός της Καταλονίας τριπλασιάστηκε. Αυτή η αύξηση οφείλεται στην δημογραφική αύξηση στην Ισπανία στην διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά και στην αποαστικοποίηση. Αυτό το μεταναστευτικό κύμα έφτασε σε πολλές περιοχές της Ισπανίας, με κυριότερες την Ανδαλουσία, την Εξτρεμαδούρα και τη Μούρθια.

Σύμφωνα με την τελευταία γλωσσολογική απογραφή που οργανώθηκε από την Κυβέρνηση της Καταλονίας το 2009, η πλειοψηφία έχει την ισπανική ως "μητρική γλώσσα" (46.53% ομιλούντες την Ισπανική σε σύγκριση με 37.26% ομιλούντες την Καταλανική). Σε καθημερινή χρήση, ποσοστό 11.95% επί του πληθυσμού υποστηρίζει ότι χρησιμοποιεί και τις δύο γλώσσες σε ίσο βαθμό, ενώ ποσοστό 45.92% χρησιμοποιεί κυρίως τα ισπανικά και 35.54% κυρίως τα καταλανικά. 

Παρουσιάζεται, επίσης, μεγάλη διαφορά μεταξύ της Μητροπολιτικής Περιοχής Βαρκελώνης (και, σε μικρότερη κλίμακα, την περιοχή της Ταρραγόνα), όπου τα Ισπανικά ομιλούνται περισσότερο από τα Καταλανικά, και το υπόλοιπο της Καταλονίας, όπου τα Καταλανικά υπερισχύουν των Ισπανικών.

Πως φτάσαμε στο σημερινό δημοψήφισμα

Ακολουθεί μια σύντομη αναδρομή των γεγονότων που προηγήθηκαν από το 2006 μέχρι και σήμερα. Σημειώνεται πως σύμφωνα με την τελευταία δημοσκόπηση που διενεργήθηκε έπειτα από αίτημα της περιφερειακής κυβέρνησης τον Ιούλιο, οι αντίπαλοι της ανεξαρτησίας της Καταλονίας είναι περισσότεροι από τους υπέρμαχούς της, με 49,4% έναντι 41,4%.

2006
Μάρτιος: Το ισπανικό κοινοβούλιο υιοθετεί νέο καθεστώς για την Καταλονία, το οποίο ενισχύει σημαντική την αυτονομία της βορειοανατολικής επαρχίας της χώρας, χαρακτηρίζοντάς την «έθνος» στο εσωτερικό του ισπανικού κράτους.
Ιούλιος: Το Λαϊκό Κόμμα (PP) του συντηρητικού Μαριάνο Ραχόι, που τότε ήταν στην αντιπολίτευση, αμφισβήτησε το νέο καθεστώς της Καταλονίας, καταθέτοντας προσφυγή στο Συνταγματικό Δικαστήριο.

2010
Ιούνιος: Το Συνταγματικό Δικαστήριο ακυρώνει ένα μέρος του καθεστώτος της Καταλονίας, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ο χαρακτηρισμός «έθνος» δεν έχει «καμία νομική αξία». Απορρίπτει επίσης τη χρήση των καταλανικών ως «προτιμητέα» γλώσσα στη διοίκηση και τα μέσα ενημέρωσης.

Πολλοί Καταλανοί θεωρούν την απόφαση αυτή «ταπείνωση» και τον επόμενο μήνα εκατοντάδες χιλιάδες βγαίνουν στους δρόμους φωνάζοντας: «Είμαστε ένα έθνος, εμείς αποφασίζουμε».

2012
11 Σεπτεμβρίου: Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι διαδήλωσαν στη Βαρκελόνη με την ευκαιρία της γιορτής της Καταλονίας, με σύνθημα «Καταλονία, το νέο κράτος της Ευρώπης», την ώρα που ο Ραχόι, ο οποίος βρίσκεται στην πρωθυπουργία από το τέλος του 2011, ακολουθεί μια οικονομική πολιτική λιτότητας.
20 Σεπτεμβρίου: Ο Ραχόι αρνείται να διαπραγματευτεί με τον Καταλανό πρόεδρο Αρτούρ Μας, ο οποίος ζητεί να αποκτήσει η Καταλονία μεγαλύτερη οικονομική ανεξαρτησία.
Ο Μας κερδίζει στις περιφερειακές εκλογές του Νοεμβρίου, υποσχόμενος να διεξάγει δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της επαρχίας.

2013
11 Σεπτεμβρίου: Καταλανοί σχηματίζουν μια ανθρώπινη αλυσίδα 400 χιλιομέτρων υπέρ της ανεξαρτησίας.

2014
9 Νοεμβρίου: Η Καταλονία διοργανώνει ένα συμβολικής σημασίας δημοψήφισμα, το οποίο κρίθηκε αντισυνταγματικό. Το ποσοστό συμμετοχής ήταν περίπου 35%. Σχεδόν το 80% όσων ψήφισαν, δηλαδή 1,8 εκατομμύριο Καταλανοί, τάχθηκε υπέρ της ανεξαρτησίας της επαρχίας.
2015
27 Σεπτεμβρίου: Οι περιφερειακές εκλογές παρουσιάζονται ως δημοψήφισμα υπέρ ή κατά της ανεξαρτησίας. Το σύνολο των κομμάτων που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας συγκεντρώνουν το 47.8% των ψήφων και για πρώτη φορά κερδίζουν την πλειοψηφία στο περιφερειακό κοινοβούλιο.
9 Νοεμβρίου: Το καταλανικό κοινοβούλιο υιοθετεί μια απόφαση, η οποία προβλέπει την έναρξη μιας διαδικασίας η οποία θα καταλήξει στη δημιουργία «ενός ανεξάρτητου καταλανικού κράτους» το αργότερο το 2017. Το Συνταγματικό Δικαστήριο ακυρώνει την απόφαση.

2016
10 Ιανουαρίου: Ο Κάρλες Πουτζεμόντ γίνεται πρόεδρος της Καταλονίας.

2017
Μάρτιος: Ο πρώην πρόεδρος της Καταλονίας Αρτούρ Μας καταδικάζεται για «ανυπακοή» επειδή διοργάνωσε το άτυπο δημοψήφισμα του 2014 και του απαγορεύεται να εκλεγεί σε δημόσιο αξίωμα για δύο χρόνια.

Ιούνιος: Ο Πουτζεμόντ ανακοινώνει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας την 1η Οκτωβρίου με θέμα: «Θέλετε η Καταλονία να είναι ένα ανεξάρτητο κράτος;».
«Σε περίπτωση νίκης του “ναι”» και αν το ποσοστό συμμετοχής δεν είναι «γελοίο», ο Πουτζεμόντ δήλωσε ότι η επαρχία θα ξεκινήσει την «αποσύνδεσή της» από την Ισπανία. Η Μαδρίτη τονίζει ότι το δημοψήφισμα δεν θα πραγματοποιηθεί.

Ιούλιος: Ο Πουτζεμόντ αποπέμπει ένα μέλος της καταλανικής κυβέρνησης, το οποίο εξέφρασε αμφιβολία για τη δυνατότητα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος. Απέπεμψε επίσης τρία μέλη της περιφερειακής κυβέρνησης, τα οποία θεωρήθηκαν δειλά, ενώ ο διοικητής της αστυνομίας παραιτείται.

Η κυβέρνηση Ραχόι κάνει λόγο για «ριζοσπαστικοποίηση» και «αυταρχικό παραλήρημα» στην Καταλονία.

6 Σεπτεμβρίου: Το περιφερειακό κοινοβούλιο υιοθετεί νόμο για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος και ο Πουτζεμόντ ανακοινώνει την ημερομηνία της 1ης Οκτωβρίου.

Για ποιο λόγο η Καταλονία θέλει να είναι ανεξάρτητη; (απόσπασμα που δημοσιεύτηκε στο in.gr σε σχόλιο)

Οι λόγοι είναι πολυάριθμοι και το βάρος που δίδεται στο ένα ή στο άλλο σημείο αλλάζει ανάλογα με την περίοδο και τους συνομιλητές. Μέχρι πριν λίγα χρόνια το κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας συνδεόταν, κυρίως, με την ταυτότητα της Καταλονίας και οφειλόταν σε γλωσσικές και πολιτιστικές διαφορές.

Η καταλανική γλώσσα μοιάζει πολύ με τα ισπανικά, όπως μοιάζουν και τα ιταλικά. Η εμπορική παράδοση της Βαρκελώνης κάνει την πόλη αυτή να νιώθει ότι έχει έναν διαφορετικό «εθνικό» χαρακτήρα, σε σύγκριση με εκείνον που υπερισχύει στις εσωτερικές, αγροτικές περιοχές της Ισπανίας.

Για τους υποστηρικτές της ανεξαρτησίας το 1714 είναι το έτος κατά το οποίο οι Βουρβόνοι κατέκτησαν την Βαρκελώνη, θέτοντας τέλος στην μορφή αυτοδιακυβέρνησης που είχε ξεκινήσει στον Μεσαίωνα.

Για τις ενωτικές δυνάμεις πρόκειται απλώς για την νίκη των Βουρβόνων (της Γαλλίας) κατά των Αψβούργων (της Αυστρίας) στην αναμέτρηση για την διαδοχή του Καρόλου του Β΄. Οι Βουρβόνοι επέβαλαν το συγκεντρωτικό τους κρατικό μοντέλο, σε αντίθεση με το παλαιότερο αψβουργικό, το οποίο ήταν πολυγλωσσικό και πολυπολιτισμικό. Πιο πρόσφατη είναι ο διχασμός αριστεράς- δεξιάς, κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο του 1936, ο οποίος μετετράπη σε μάχες ανάμεσα στην Ισπανική Δημοκρατία και στη στρατιωτική χούντα, η οποία είχε ήδη κατακτήσει την Μαδρίτη.

Συχνά οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας, θυμίζουν και «χτυπούν» στην ενωμένη Ισπανία την περίοδο της δικτατορίας του Φράνκο (1939- 1975) κατά την οποία η χρήση της καταλανικής γλώσσας απαγορευόταν στους δημόσιους χώρους. Τα τελευταία χρόνια αυξήθηκε και το βάρος των οικονομικών διεκδικήσεων. Η παγκοσμιοποίηση διεύρυνε τις δυνατότητες εμπορικών συναλλαγών για τις επιχειρήσεις της Καταλονίας, οι οποίες, χάρη στην δυναμική αυτή δεν εξαρτώνται, πλέον, μόνο από την αγορά της Ισπανίας. Η οικονομική κρίση του 2018, βέβαια, επηρέασε και το κοινωνικό κράτος της Καταλονίας και οι υπέρμαχοι της ανεξαρτησίας λένε ότι αν δεν κατέβαλε φόρους στην Ισπανία, η Καταλονία θα ήταν πλουσιότερη, με καλύτερες υπηρεσίες προς τους πολίτες και περισσότερες επενδύσεις. Οι υποστηρικτές της ενιαίας Ισπανίας απαντούν ότι το κόστος της άμυνας, της εξωτερικής πολιτικής και των υποδομών κατανέμονται καλύτερα σε μια μεγαλύτερη κρατική οντότητα.

Μετά το κλείσιμο των καλπών 
H Καταλονία κέρδισε το δικαίωμα στην ανεξαρτησία, δηλώνει ο καταλανός ηγέτης Κάρλες Πουτζντεμόν
Ραχόι: Δεν έγινε ποτέ δημοψήφισμα

Εικόνες άγριας καταστολής και τρομοκρατίας σημάδεψαν το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Καταλονίας, στην Ισπανία - είναι ενδεικτικό ότι τραυματίστηκαν 844 άνθρωποι - ενώ η επόμενη ημέρα φαντάζει ακόμη πιο δύσκολη αφού ο καταλανός ηγέτης διαμηνύει πως οι Καταλανοί "κέρδισαν το δικαίωμα στην ανεξαρτησία" και ο ισπανός πρωθυπουργός αρνείται να αναγνωρίσει τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας.

Aστυνομικές δυνάμεις εμφανίζονται σε δεκάδες βίντεο να ξυλοκοπούν αδιακρίτως ανθρώπους χωρίς να προκαλούνται, να καταστρέφουν εκλογικά τμήματα και να αρπάζουν κάλπες.
Πουτζντεμόν: Κερδίσαμε το δικαίωμα στην ανεξαρτησία

H Καταλονία κέρδισε το δικαίωμα στην ανεξαρτησία, δηλώνει ο καταλανός ηγέτης Κάρλες Πουτζντεμόν, μετά την ανακοίνωση των πρώτων αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος που σημαδεύτηκε από άγρια βία εκ μέρους της αστυνομίας και της εθνοφρουράς και αφήνει πίσω του πάνω από 840 τραυματίες μέσα σε μία ημέρα.

"Μετά από αυτή την ημέρα της ελπίδας και του πόνου, οι πολίτες της Καταλονίας κέρδισαν το δικαίωμα σε ένα ανεξάρτητο κράτος" τόνισε σε τηλεοπτική του δήλωση.
Πρόσθεσε ότι πλέον η ΕΕ "δεν μπορεί να στρέφει τα μάτια" μακριά από την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημάδεψαν το δημοψήφισμα. "Η ισπανική κυβέρνηση έγραψε σήμερα μια σελίδα ντροπής" ανέφερε.

Ραχόι: Δεν έγινε ποτέ δημοψήφισμα
"Η δημοκρατία μας είναι ανεκτική αλλά και αυστηρή, πρέπει να προστατεύσουμε τον νόμο και την Ισπανία" δήλωσε ο ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι σε διάγγελμά του. "Το δημοψήφισμα είχε στόχο να καταστρέψει το Σύνταγμά μας, χωρίς να λάβει υπόψη τη γνώμη των άλλων Ισπανών" είπε και σημείωσε: "Αυτό το δημοψήφισμα δεν έγινε ποτέ".


(Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ, http://www.huffingtonpost.gr, ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ- Εγκυκλοπαίδεια "ΠΑΠΥΡΟΣ ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ", τόμος 28, έκδοση 2007. in.gr )